Temel Bilgiler
Notaların Harflerle Gösterilmesi
Özellikle akorların ya da genel olarak tüm notaların gösterilmesi için bazı harfler de kullanılır. La notası temel bir sestir. Bir orkestra akordunu La notasına göre yapar. Telefonu açtığınızda duyduğunuz düdük sesi (bazı durumlarda çok küçük bir farkla olsa da) La notasıdır. Bu yüzden, notaları gösteren harfler La notasından "A" harfiyle başlar ve sırayla gider. Yalnızca Almanca'da Si notasını göstermek için "B" harfi yerine "H" harfi kullanılır.
La Si Do Re Mi Fa Sol
A B C D E F G
Sol ve Fa Anahtarları
Şimdi de, notaların fa anahtarında başlayıp sol anahtarında nasıl devam ettiğini görelim. İki porte arasında hayali bir çizgi olduğunu düşünün. Bu çizgiye gelen nota Do(C) notasıdır. Çok kalın ve çok ince notaları göstermek için portenin beş çizgisi yetmez. Bunun için portenin altında ve üstünde ek çizgiler kullanılır. Oktav dediğimiz olay ise, bir notadan başlayıp, ileri ya da geri, daha doğrusu, aşağı ya da yukarı doğru, notaları sırayla sayarak geldiğimiz sekizinci nota - ki bu ilk notanın tekrarıdır - ile ilk nota arasındaki uzaklıktır. Aşağıdaki örnekte oktavlar Mi(E) notasından - Mi notasına olarak gösterilmiştir
Tam Ses - Yarım Ses
Notalar arasında belirli uzaklıklar vardır. Gitarda birbirinin peşisıra gelen iki perde düşünün (3 ve 4.perdeler gibi). Bu iki perdedeki notalar arasındaki uzaklık yarım sestir (1/2ses). Şimdi de 3 ve 5. perdelerde iki nota düşünün (hangi telde olduğu önemli değil), bunlar arasındaki uzaklık ise bir tam sestir. Şimdi de, notaları Do'dan başlayıp, sayma sayıları gibi, sırayla sayalım: Do - Re - Mi - Fa - Sol - La - Si - Do........................ Mi -Fa ve Si - Do notaları arası 1/2 sestir yani bu notalar birbirini takip eden perdelerdedir. Diğer tüm notalar arasında ise tam ses aralıklar vardır. Peki, aralarında tam ses (iki perde) uzaklık bulunan notaların arasındaki fazladan perdelere hangi notalar gelmektedir. Buralara gelen notalar diğer notaların diyez ya da bemolleri yani yarım ses inceltilmişleri ya da yarım ses kalınlaştırılmışlarıdır. Bu işlemi yapmak için arıza işaretleri kullanılır. Bunların bir listesini veriyoruz:
Diyez: Önüne konduğu notayı yarım ses inceltir.
Çift Diyez: Önüne konduğu notayı bir tam ses inceltir.
Bemol: Önüne konduğu notayı yarım ses kalınlaştırır.
Çift Bemol: Önüne konduğu notayı bir tam ses kalınlaştırır.
Bekar (Natürel): Arıza almış notayı doğal haline çevirir.
Şimdi de, Do notasından başlayıp, sırayla tüm notaları - ki bunlar 12 adet kromatik (birbirlerini yarım ses aralıkları ile takip eden) notadan ibarettir - yazalım. Not: İncelme yönünde giderken notalar diyez, kalınlaşma yönünde giderken ise bemol alır. Yani, sözünü ettiğimiz aradaki perdeye gelen nota ya bir önceki notanın diyezi ya da bir sonraki notanın bemolü olarak adlandırılır. Ya da gittiğimiz yöne bağlı olarak, bunun tam tersi olur: Do - Do diyez (ya da Re bemol) - Re - Re diyez (ya da Mi bemol) - Mi - Fa - Fa diyez (ya da Sol bemol) - Sol - Sol diyez (ya da La bemol) - La - La diyez (ya da Si bemol) - Si - Do... Soldan sağa diyez yönü, sağdan sola ise bemol yönüdür. Örneğin, Do ile Re arasındaki notayı, incelirken Do diyez, kalınlaşırken ise Re bemol olarak düşünebilirsiniz. Neticede ikisi de aynı sestir. Daha önce söyledik ama yine hatırlatalım: Mi - Fa ve Si - Do notaları arası yarım sestir yani bu notaların arasında diyez ya da bemol başka bir nota bulunmaz (Türk müziği ve bazı dünya müziklerinde daha küçük aralıklar vardır. Bunları ilgili derslerde inceleyeceğiz).
Bir ölçü içinde bir nota ilk kez arıza aldığı yerden, aksi belirtilmediği takdirde, ölçü sonuna kadar arıza almaya devam eder. Belirli bir yerde nota doğal haline çevrilecekse bekar (natürel) işareti kullanılması gerekir. Sonra tekrar arıza işaretiyle arızalı duruma getirilebilir.
Tablatür
Beş çizgili porte üzerinde yazılan notaları okumak, özellikle yeni başlayanlar için, biraz zor olduğundan tablatür dediğimiz olay geliştirilmilştir. Tablatürde altı çizgi bulunur. Bunlar gitarın tellerine karşı gelir. En alttaki çizgi kalın Mi (E) telidir. Üste doğru teller sırasıyla La (A), Re (D), Sol (G), Si (B) ve (ince) Mi (E)'dir.
Teller üzerinde gösterilen sayılar hangi tellerde hengi perdelere basılacağını belirtir. Bu perdelere hangi parmaklarla basılacağı ise TAB'ın alt tarafındaki sayılarla gösterilir. Pena vuruşları ise üst tarafta verilir.
Herkes biliyordur belki ama yine de hatırlatalım, bare tek bir parmakla iki ya da daha fazla notaya basılacağı anlamına gelir. Basılan nota sayısına göre küçük bare ya da büyük bare olarak adlandırılır.
Gitarın Akordu
Herşeyden önce telefondan, diyapazondan ya da bir akord düdüğünden La sesini alıp gitarın 5 no'lu yani La telini doğru notaya akordlamamız gerekiyor.
5.Perdeden Akord
1) La telinde 5.perdeye basın, buradaki ses size alttaki boş telin olması gereken sesi Re notasını verecektir,
2) Re telinde 5.perdeye basın ve buna göre alttaki boş Sol telini akordlayın,
3) Sol telinde 4.perdeye basın (3'lü aralığa geldik) ve buna göre alttaki boş Si telini akordlayın,
4) Si telinde 5.perdeye basın (tekrar 4'lü aralık) ve buna göre alttaki boş Mi telini akordlayın,
5) (Kalın) Mİ telini akordlamak için iki yolunuz var: 1) (İnce) Mi teline göre (tabi oktav farkını gözeterek) ya da 2) (kalın) Mİ telinde 5.perdeye basıp buradaki sesi alttaki boş La teline göre akordlamak,
6) Son olarak, tüm boş tellerin seslerini teker teker diğer tellerde dağişik yerlerde basarak tüm sesleri karşılaştırmalı olarak kontrol edin
7.Perdeden Akord
1) Re telinde 7.perdeye basarak burada olması gereken La notasını üstteki boş La teline göre (tabi oktav farkına dikkat ederek) akordlayın,
2) Sol telinde 7.perdeye basarak bu notayı üstteki boş Re teline göre akordlayın,
3) Si telinde 8.perdeye basarak (3'lü aralığa geldik) üstteki boş Sol teline göre akordlayın,
4) Mi telinde 7.perdeye basarak (tekrar 4'lü aralık) üstteki boş Si teline göre akordlayın,
5) (Kalın) Mİ telini akord etmek için iki yolunuz var: 1) (İnce) Mi teline göre iki oktav aşağıdan ya da 2) La telinde 7.perdeye basarak buna göre üstteki (kalın) Mİ telini akordlamak,
6) Ve tabi son olarak, tüm boş tellerin seslerini teker teker diğer tellerde değişik yerlerde basarak tüm sesleri karşılaştırmanız gerekiyor
Parmak Açma Çalışmaları
Vereceğimiz örnek neredeyse tüm metod kitaplarında ve bir çok gitar hocası tarafından öğrencilerine verilen çok bilinen bir çalışma. Yeni başlayanlar için bir uyarıda bulunalım: Telden tele geçerken ve dönüş noktalarında çok dikkatli olun çünkü buralarda biraz yavaşlamak zorunda kalabilirsiniz ve tempoyu kaçırırsınız. Buralardaki küçük beklemeleri tempo içinde eritmek için yapılacak en iyi şey ağırdan almak. Tüm notalar eşit sürelerde çalınmalı ve notalar arasında beklemeler olmamalı. Bir de, her bir nota eşit ağırlıkta çalınmalı yani biri kuvvetli diğeri zayıf olmamalı
Gamlar
Gam belirli aralıklarla dizilmiş, bazı özel durumlar dışında, sekiz notadan oluşur. Sekizinci nota, birinci notanın bir oktav üstüdür (bir oktav tizde tekrarı). Bu sekiz nota iki dörtlü grup halinde düşünülür. Bunlardan birincisine alt dörtlü, ikincisine üst dörtlü denir. Birinci nota ("Kök ses" ya da "Tonik") gama ismini veren sestir.
Majör Gam (Ionian ya da İyon modu)
Majör gam, isminden de anlaşılacağı gibi, temel gamdır. Diğer tüm gamlar/modlar majör gam üzerinde yapılan değişiklikler sonucunda elde edilirler. İyon ya da daha sonra duyacağınız lidya, frigya (lydian, phrygian), vs gibi isimler, anlayacağınız gibi, tarihteki bazı geçmiş medeniyetlerle ilgilidir.
Majör gamdaki notalar arasındaki uzaklıklar şu şekildedir:
1.(kök ses) ve 2.sesler arası : Tam ses (iki perde)
2. ve 3.sesler arası : Tam ses
3. ve 4.sesler arası : Yarım ses (bir perde)
Burada alt dörtlü bitiyor. Şimdi, bir tam ses atlayarak üst dörtlüye geçeceğiz. Yani:
4. ve 5.sesler arası : TAM ses
Ve, üst dörtlü başlıyor:
5. ve 6.sesler arası : Tam ses
6. ve 7.sesler arası : Tam ses
7. ve 8.ses (kök sesin oktavı) arası : Yarım ses
Gördüğünüz gibi, her iki dörtlü de, içindeki notalar arasındaki uzaklıklar açısından, tamamen eş yapıdalar. Ve, bu iki dörtlü birbirine bir tam ses ile bağlandığında şu ses aralıkları ortaya çıkıyor:
Tam - Tam - Yarım - TAM - Tam - Tam - Yarım (yani, bazılarının ezberlediği gibi: 2 Tam, 1 Yarım, 3 Tam, 1 Yarım. Ama, bu şekilde ezberlemek iki dörtlü yapısını tam olarak açıklayamıyor.) Şimdi, bu aralıkları notalar ile porte üstünde görelim (Gamın dereceleri üstte sayılarla belirtilmiştir).
Do majör gamı:
Minör Gam
İki çeşit minör gam vardır:
1) Melodik minör gam (Majör gamın 3. derecesi bemol alır),
2) Armonik (doğal) minör gam (Majör gamın 3 ve 6.dereceleri bemol alır).
Majör ve minör gamlar arasındaki temel fark üçüncü sestedir. Majör gam - isminden de anlaşılacağı gibi - baskın bir karaktere, minör gam ise tam tersine çekinik ve daha yumuşak bir özelliğe sahiptir. Gitarınızda majör ve minör akorları peşpeşe çalarak bunu kolaylıkla algılayabilirsiniz
Dominant) Yedili Gam (Mixolydian)
Bu gama kısaca "yedili" gam denir. Majör gamın 7.sesi bemol yapılarak
Minör Yedili Gam
Yedili gamlarda 7.sesin bemol yapıldığını biliyoruz. Öyleyse minör yedili gamlarda da 7.ses bemol yapılacak. Bu durumda, iki çeşit minör gam oluyor:
1) Melodik minörün yedilisi (dorian = Xm7)
2) Armonik minör yedili (aeolian = Xm7 b6)
Akorlar
Basitçe, birden fazla ses birarada çalınıyorsa buna AKOR diyoruz. Yani, iki ses te bir akordur ama temel akor üç sesli (triad) olarak düşünülür.
Majör Akor
Akorları çıkartırken de, gamlarda olduğu gibi, majör gam temel alınır. Temel majör triad maj gamın 1, 3 ve 5.seslerinden oluşur
Şimdi bu akoru gitar klavyesi üzerinde basmamız gerekiyor. Yapacağımız şey bu üç sesin birbirine, beraber basılabilecek kadar, yakın olduğu bölgeleri bulmak. Akor içinde hangi sesin kaç tane geçtiğinin fazla bir önemi yok. Önemli olan, kaçar tane olursa olsun, üçünün birarada bulunması. Genel olarak, akorun en bas notasının, şart olmasa da, kök ses olması tercih edilir. Çünkü tellere genellikle önce yukarıdan-aşağı vurulur ve aşağı vuruşlar genellikle daha kuvvetlidir. Böyle belirgin ve kuvvetli çıkacak sesin kök ses olmasının istenmesi doğaldır. Ama bazen özellikle tınlatılmak istenen sesler olabilir. Bunlar 3 ya da 5.derece gibi akorun sesleri olabileceği gibi, bazı özel durumlarda, akor dışı ve hatta gam dışı sesler de olabilir. C (maj) akorunun bir kaç değişik basış şeklini verelim. 1.pozisyonda verilen ilk şekile basta bir G notası (5.derece) koyarsak ikinci şekli elde ederiz. Benzer şekilde, 3.pozisyondaki üçüncü şekile yine basta bir G notası koyularak dördüncü şekil oluşturulur. Dördüncü şekil ise 8.pozisyonda. (Not: Şekillerde "fr" kısaltmasıyla gösterilen şey perde (fret) no'su yani bulunulan pozisyondur.
Minör Akor
Gamlar bölümünde minör tanımını yapmıştık. Bir majör gamda (ya da akorda) 3.derecenin bemol alması durumuna "minör" diyoruz
Ritm
"Ritm, bize zamanlamayı öğretir. Beynimiz, çaldığımız ritmde belli bir zamanı algılamayı ve geliştirmeyi öğrenir."
Okay Temiz
"Bu dünya solo gitaristlerin dünyası ama öğrenilmesi gereken en temel şey zaman ve ritmdir."
Jimi Hendrix
Temel Pena Vuruşları
Çalınan nota grupları kaçlı olursa olsun (sağ el) pena vuruşları daima "aşağı-yukarı-aşağı-yukarı..." şeklinde gider. Bu kesin kural değildir, daha doğrusu, müzikte kesin kural diye bir şey olamaz zaten. Yine de, çalışmalarda, parmakları belirli bir sisteme oturtmak için "aşağı-yukarı" kuralına uymanız gerekiyor (Bunun dışında, örneğin sweep picking/süpürerek vurma tekniği vardır ki böyle farklı pena tekniklerini biraz ileride inceleyeceğiz). Aşağıdaki örnekte, sekizlik vuruşlar yapılmaktadır. Bazı notaları bağladığımızda, çalınan notaların süreleri uzar. Fakat, temeldeki-en küçük (bu örnekte sekizlik)-vuruşlara göre olan aşağı-yukarı vuruş şekli değişmez. Uzayan notalara düşen takip eden vuruşları yapılmış gibi düşünüp, kalan yerden devam etmek gerekir.
Vuruşları Vurgularla Belirtmek
Sağ elle ritm vuruşları yaparken gitarın altı telini 2 ya da 3 bölge olarak düşünebilirsiniz:
1)Birinci bölge: (Kalın) Mi, La ve Re telleri. Aşağıda, portenin alttaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
İkinci bölge: Sol, Si ve (ince) Mi telleri. Aşağıda, portenin üstteki üç çizgisinde gösterilmiştir.("A" ile gösterilen ilk ölçü)
2)Birinci bölge: (Kalın) Mi ve La telleri. Portenin alttaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
İkinci bölge: Re ve Sol telleri. Portenin ortadaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
Üçüncü bölge: Si ve (ince) Mi telleri. Portenin üstteki üç çizgisinde gösterilmiştir. ("B, C D" ile gösterilen 2, 3 ve 4.ölçüler)
Herhangi bir akoru çalarken bu bölgelerin farklı seslerinden faydalanabilirsiniz. Bir de, ölçü işaretiyle belirtilen vuruşları vurgulama yaparak yani bu vuruşları diğerlerinden biraz daha şiddetli çalarak belirgin hale sokabilirsiniz. İlk örnekte ölçü 2/2'liktir ve bu, her bir ikiliğin ilk vuruşlarına (burada ilk sekizlikler) vurgu koyarak, belirgin hale getirilmiştir. Tabi, her bir ikiliğin ayrı bölgelerde çalınması da ayrı bir vurgulamadır. 3/2'lik ikinci ölçüde de aynı yöntem kullanılmiş fakat bu kez ritm kalıbı üç bölgede çalınmıştır. Bu tür vurgulamaları ölçü işaretiyle belirtilen değere uygun olarak yapmalısınız. Üçüncü ölçü ¾'lüktür ve her bir dörtlük hem ayrı bölgelerde çalınarak hem de vurgular koyularak belirgin hale getirilmiştir. Fakat, bu yöntemlerin tümünü birden aynı anda uygulamanız gerekmiyor. Buna, amacınıza ve kulak zevkinize göre ve deneyerek karar vereceksiniz.
Vurgularla Gruplama Yapmak
4/4'lük bir ritm kalıbındaki tüm sekizlik vuruşları düşünelim. Bir ölçüde 8 adet sekizlik vuruş vardır. Değişik vurgulamalarla bu sekiz vuruşu istediğimiz gibi bölüp parçalayabiliriz (İki adet dörtlü grup (A) ya da bir adet ikili, bir adet dörtlü ve yine bir adet ikili grup (B), vs gibi. Ayrıca, yalnızca grupların başlangıç pena vuruşları verilmiştir. Aradaki vuruşları "aşağı-yukarı" kuralıyla siz çıkartabilirsiniz.).
...
Devami var
Anasayfa 
Gitar - Akor
